Choroba małżonka a rozwód.
Sąd, orzekając rozwód, ma obowiązek rozstrzygnięcia również i
o tym, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Wyjątkiem od
powyższej zasady jest sytuacja, w której małżonkowie zgłoszą zgodne żądanie
zaniechania orzekania o winie. Powodem przypisania małżonkowi winy są takie
jego zachowania, które stanowią wyraz jego woli, a równocześnie naruszają
obowiązki wynikające z przepisów prawa lub tzw. zasad współżycia społecznego i
prowadzą do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia. W kontekście powyższego
bardzo złożonym może być przypadek, w którym to choroba jednego z małżonków
doprowadza do rozkładu wspólnego pożycia. O tym przypadku - w niniejszym
wpisie.
Wina za rozkład wspólnego pożycia małżonków.
O samej winie za rozkład wspólnego pożycia małżonków pisałem
już w oddzielnym artykule (http://instytucje.blogspot.com/2017/12/rozwod-powody-przypisania-winy-mazonkowi.html?showComment=1516355605062).
We wskazanym wyżej wpisie znajdziecie Państwo m.in. przykładowe zawinione
przyczyny rozkładu pożycia.
W telegraficznym skrócie - o zawinieniu małżonka możemy mówić
wtedy, gdy jego działania bądź zaniechania, naruszające obowiązki małżonków
wynikające z przepisów prawa lub zasad współżycia społecznego, doprowadziły do
trwałego i zupełnego rozkładu pożycia. Działania lub zaniechania małżonka muszą
stanowić wyraz jego woli, konieczna jest poczytalność małżonka w chwili, w
której je podejmuje. W grę wchodzi zarówno wina umyślna jak i nieumyślna, prawo
polskie nie przewiduje stopniowania winy małżonków czy też jej stosunkowego
rozdzielania.
Choroba małżonka a zawinienie.
Można zaryzykować stwierdzenie, że w teorii choroba małżonka
w zasadzie w ogóle nie powinna prowadzić do trwałego i zupełnego rozkładu
pożycia. Obowiązkiem małżonków, i to wynikającym wprost z Kodeksu rodzinnego i
opiekuńczego, jest bowiem wzajemna pomoc, która, jak się zdaje, powinna się w
szczególności "materializować" w sytuacji choroby.
Jeżeli jednak już dojedzie do rozkładu pożycia małżonków
wskutek choroby, w kontekście winy możemy w szczególności rozważać następujące
przypadki.
+++ Choroba, co do zasady, winna być traktowana jako niezawiniona
przyczyna rozkładu pożycia. W szczególności w odniesieniu do chorób
psychicznych - destrukcyjne dla małżeństwa zachowania małżonka chorego, ze
względu na jego niepoczytalność, nie są objęte jego wolą, a więc nie mogą
prowadzić do przypisania winy.
Z orzecznictwa sądowego...
Zdarza się, że przyczyny rozkładu pożycia są niezawinione. Taka sytuacja ma miejsce w małżeństwie stron, gdzie przyczyną rozkładu pożycia były urojone pretensje powoda co do niewierności i innego niewłaściwego zachowania żony, wywołane jego chorobą psychiczną.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 1999 roku, sygn. akt: II CKN
744/98.
Wszystko zależy jednak od rodzaju choroby oraz ilości przyczyn
rozkładu wspólnego pożycia! Pierwszorzędne znaczenie ma więc stan faktyczny istniejący
w konkretnym małżeństwie i dotyczący konkretnych małżonków!
+++ Może
zdarzyć się sytuacja, w której małżonek spowodował rozkład pożycia zarówno
zachowaniami wynikającymi z choroby jak i takimi, które są od choroby zupełnie
niezależne. Te drugie oczywiście mogą stanowić podstawę do przypisania mu winy
rozkładu wspólnego pożycia małżonków.
+++ Za zawinienie może zostać uznana odmowa podjęcia leczenia
przez chorego małżonka (w przypadku chorób psychicznych musi ona wystąpić
jednakże w okresie świadomości chorego - najczęściej w czasie tzw. remisji
choroby, wycofania się jej objawów), gdy choroba stanowiła przyczynę rozkładu
wspólnego pożycia.
+++ Nie można wykluczyć możliwości przypisania winy małżonkowi choremu,
który celowo przed zawarciem małżeństwa zataił chorobę.
+++ Z drugiej strony natomiast - porzucenie małżonka chorego
przez zdrowego partnera może prowadzić do przypisania temu ostatniemu winy za
rozkład wspólnego pożycia.
+++ Ogół wskazanych wyżej uwag odnosi się zasadniczo także do
bezpłodności. Dodać można jedynie, iż bezpłodność nie usprawiedliwia, dokonanej
w związku z chęcią posiadania dzieci, zdrady małżeńskiej, której dopuszcza się
małżonek zdrowy.
Z orzecznictwa sądowego...
Posiadanie dzieci jest jednym z celów związku małżeńskiego i małżonek ma prawo oczekiwać, że drugi małżonek, jeśli po jego stronie zachodzą przeszkody do posiadania potomstwa, podda się leczeniu mającemu na celu usunięcie tych przeszkód. Żądanie w tym przedmiocie małżonka musi się jednak mieścić w granicach rozsądku życiowego i nie może iść tak daleko, aby przekształciło się w wymaganie od współmałżonka poświęcenia własnego zdrowia w imię ewentualnego posiadania dziecka.
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 1959 roku, sygn. akt: II CR
74/59.
Choroba małżonka a... niedopuszczalność orzeczenia rozwodu.
Na zakończenie odejdę od tematyki samej winy za rozkład pożycia,
przypadek będzie jednak również bardzo ciekawy. Czy choroba małżonka... może
"zablokować" rozwód w ogóle?
Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że nawet pomimo zupełnego i
trwałego rozkładu pożycia rozwód jest niedopuszczalny m.in. w sytuacji
sprzeczności takiego orzeczenia z zasadami współżycia społecznego. Czy takim przypadkiem
może być sytuacja, gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga
opieki materialnej i moralnej współmałżonka?
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (m.in. wyrok z dnia 25 maja
1998 roku, sygn. akt: I CKN 704/97), nie można tego wykluczyć, gdy rozwód
stanowi dla chorego małżonka rażącą krzywdę.
Pamiętajmy również o kolejnej regulacji - rozwód nie jest dopuszczalny,
jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi
małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w
danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Może ona
potencjalnie wchodzić w grę we wspomnianym przypadku porzucenia małżonka
chorego...
Adw. Maciej Marczak |
Autor: adwokat
Maciej Marczak, Kancelarie Adwokackie w Łodzi oraz w Zduńskiej Woli.
Autor nie
bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji
wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest
skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem
jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo
szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.
Dziękuję bardzo i również pozdrawiam! :)
OdpowiedzUsuń