Umowne ustroje majątkowe w małżeństwie. Rozdzielność majątkowa i rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków.

Umowne ustroje majątkowe w małżeństwie mają swoje źródło w woli małżonków - która to wola ujęta jest w umowie mającej postać aktu notarialnego (intercyza). Małżonkowie, w drodze intercyzy, mogą ustawową wspólność rozszerzyć, ograniczyć, mogą również ustanowić rozdzielność (nie - rozdzielczość!) majątkową bądź też rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. O tych dwóch ostatnich ustrojach przeczytacie Państwo w niniejszym wpisie.

I jeszcze dalej tytułem wstępu...

Warto chyba wspomnieć, że intercyza może być zawarta zarówno przed jak i w trakcie trwania małżeństwa. Intercyza pozwala małżonkom wybrać czy też inaczej - ukształtować ustrój majątkowy w sposób najbardziej odpowiadający ich potrzebom. Trzeba jednak pamiętać, iż na umowę majątkową małżeńską możemy się powoływać względem innych osób tylko wtedy, gdy fakt jej zawarcia oraz rodzaj umowy były tym osobom znane.

Ogólne informacje o małżeńskich ustrojach majątkowych: http://instytucje.blogspot.com/2017/12/mazenskie-ustroje-majatkowe.html

Rozdzielność majątkowa.

W przypadku, kiedy mocą intercyzy ustanowiona została rozdzielność majątkowa, każdy z małżonków zachowuje swój majątek nabyty przed zawarciem umowy - a także ten nabyty później. Innymi słowy - w tym ustroju występują tylko dwa majątki - majątek osobisty żony oraz majątek osobisty męża. Nie ma majątku wspólnego! Każdy z małżonków samodzielnie sprawuje zarząd swoim majątkiem.

Ważne!

Należy pamiętać, że ustanowienie ustroju rozdzielności majątkowej nie powoduje wyłączenia obowiązków małżeńskich, w szczególności obowiązków, które mogą obciążać nasz majątek osobisty  - przykładowo, wynikającego z przepisu art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny (w tym więc i naszego małżonka...)!

Nie można zawrzeć intercyzy ustanawiającej rozdzielność z mocą wsteczną (od jakiegoś punktu w przeszłości). Nie można ustalić rozdzielności nie obejmującej niektórych składników majątkowych. Ustrój rozdzielności majątkowej może być korzystny w małżeństwach, w których jeden bądź oboje małżonków prowadzi działalność gospodarczą.

Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków.

Punktem wyjścia jest oczywiście ustrój rozdzielności majątkowej, o którym pisałem wyżej. Dodatkowo pojawia się jednak pojęcie "dorobku" oraz reguły dotyczące jego wyrównania.

Czym jest dorobek małżonka? To wzrost wartości jego majątku osobistego w czasie po zawarciu umowy majątkowej małżeńskiej (czyli intercyzy...).

W jaki sposób oblicza się dorobek? Przede wszystkim należy pamiętać, że dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności, a według cen z chwili rozliczenia.

Obliczając dorobek pomijamy przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków i wymienione w przepisach art. 33 pkt 2, 5 - 7, 9 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19640090059) oraz przedmioty nabyte w zamian za nie. Doliczamy natomiast wartość darowizn dokonanych przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków oraz drobnych, zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób, wartość usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka, wreszcie - wartość nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka.

Ważne!

Co do wskazanych w akapicie wyżej przedmiotów i świadczeń - małżonkowie w intercyzie mogą zmodyfikować czy będą one pomijane czy też doliczane.

Kiedy wyrównuje się dorobki? Oczywiście po ustaniu rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków.

W jaki sposób wyrównuje się dorobki? Na żądanie małżonka, którego dorobek jest mniejszy, w drodze - zapłaty albo przeniesienia prawa (przykładowo - może to być prawo własności samochodu).

Jeżeli na tle wyrównania dorobków (wysokości ale także sposobu wyrównania...) powstaje między małżonkami spór, sprawę rozstrzyga sąd.

Ważne!

Warto pamiętać, że każdy z małżonków może z ważnych przyczyn żądać zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków.

Wyrównania w razie śmierci jednego z małżonków...

I przypadek szczególny - jak wyrównać dorobki, gdy jeden z małżonków zmarł? W takiej sytuacji - wyrównanie następuje między małżonkiem, który żyje a... spadkobiercami małżonka zmarłego.

Dla kogo rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków?

Ustrój nadaje się w szczególności, oczywiście w opinii autora, dla małżonków, z których jedno prowadzi działalność gospodarczą, a drugie - zajmuje się wyłącznie domem. Ustrój ten w istotny sposób zabezpieczać będzie interesy obojga małżonków w takiej konfiguracji.

Adw. Maciej Marczak

Autor: adwokat Maciej Marczak, Kancelarie Adwokackie w Łodzi oraz w Zduńskiej Woli.

Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.