Powództwo o ustalenie ojcostwa.
 |
| Adw. Maciej Marczak |
W sytuacji, gdy pochodzenie dziecka nie wynika z zawartych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym domniemań co do ojcostwa męża matki, a także, gdy nie doszło do uznania ojcostwa, ustalenie pochodzenia dziecka może być dokonane na drodze powództwa o ustalenie ojcostwa. Ustalenie następuje poprzez wydanie przez sąd stosownego orzeczenia.
Regulacja.
W niniejszym wpisie omawiam przede wszystkim przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Warto przeczytać.
Przed zapoznaniem się z niniejszym wpisem warto, moim zdaniem, zerknąć do następujących artykułów, w których piszę m.in. o kodeksowych domniemaniach co do ojcostwa męża matki, kwestionowaniu tychże domniemań, uznaniu ojcostwa oraz kwestionowaniu tegoż uznania:
Kto może wytoczyć powództwo?
Powództwo o ustalenie ojcostwa może przede wszystkim wytoczyć samo dziecko. Gdy dziecko jest małoletnie powództwo w jego imieniu wytoczyć może przedstawiciel ustawowy (matka). Do wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa w imieniu małoletniego dziecka matka nie potrzebuje zgody sądu opiekuńczego.
W sytuacji, gdy matka dziecka nie ma władzy rodzicielskiej, władnym do wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa w imieniu dziecka jest jego opiekun. Opiekun, w przeciwieństwie do matki dziecka, musi jednak uzyskać zgodę sądu opiekuńczego na wystąpienie z właściwym pozwem.
Po uzyskaniu pełnoletności samo dziecko może wystąpić do sądu o ustalenie ojcostwa. W sytuacji, gdy dziecko umrze w toku takiego procesu, ustalenia mogą dochodzić jego zstępni.
Matka dziecka może również we własnym imieniu wystąpić z pozwem o ustalenie ojcostwa. Może to zrobić nawet wtedy, gdy nie ma władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, a także, gdy ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych - ze względu na wiek czy też ubezwłasnowolnienie częściowe.
Mężczyzna, uważający siebie za ojca dziecka, również może wystąpić o sądowe ustalenie ojcostwa.
Ważne!
Matka oraz domniemany ojciec nie mogą wystąpić z żądaniem ustalenia ojcostwa po śmierci dziecka lub po osiągnięciu przez nie pełnoletności. Natomiast uprawnienie dziecka do wystąpienia z pozwem o ustalenie ojcostwa nie jest w żaden sposób ograniczone czasowo!
Powództwo o ustalenie ojcostwa może wytoczyć także prokurator (Rzecznik Praw Obywatelskich), jeżeli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego.
Kogo pozwać?
Dziecko albo matka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko domniemanemu ojcu, a gdy ten nie żyje - przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy. Natomiast domniemany ojciec dziecka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce, a gdy matka nie żyje - przeciwko dziecku.
Przebieg postępowania o ustalenie ojcostwa.
W tym miejscu skupię się na wprowadzanych przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy domniemaniach prawnych oraz środkach dowodowych, które mogą okazać się przydatne w toku sprawy o ustalenie ojcostwa (i to zarówno w sytuacji, w której dążymy do wykazania ojcostwa danego mężczyzny jak i - gdy "broniąc" się w sprawie, dążymy to zakwestionowania, zawartych w pozwie, twierdzeń o ojcostwie...).
Ważne!
Jak w wielu wcześniejszych wpisach podkreślę podstawową regułę postępowania dowodowego - ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne!
Domniemywa się, że ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka, albo ten, kto był dawcą komórki rozrodczej w przypadku dziecka urodzonego w wyniku dawstwa partnerskiego w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji.
Domniemanie niewątpliwie ułatwia ustalenie ojcostwa. Strona chcąca ustalić ojcostwo w oparciu o ww. domniemanie winna wskazać dowody na fizyczne obcowanie danego mężczyzny z matką dziecka we wskazanym okresie (tzw. "okres koncepcyjny") albo na to, że dany mężczyzna był dawcą komórki rozrodczej w ramach wskazanej procedury medycznej. Dowodami mogą być zeznania świadków, przesłuchanie stron, dokumenty czy nawet sms'y czy maile etc.
Domniemanie jest wzruszalne. Strona chcąca zakwestionować ojcostwo danego mężczyzny może zachować się dwojako. Po pierwsze - może próbować udowodnić, iż nie istnieją podstawy do zastosowania domniemania (nie było fizycznego obcowania, mężczyzna nie był dawcą komórki... etc.). Po drugie - może dążyć do udowodnienia, że np. pomimo faktu obcowania fizycznego w okresie koncepcyjnym z matką dziecka - dany mężczyzna nie jest ojcem dziecka. Tutaj przydatnymi dowodami są: badanie DNA, grupowe badanie krwi, badanie antropologiczne.
Ważne!
Okoliczność, że matka w tym okresie obcowała także z innym mężczyzną, może być podstawą do obalenia domniemania tylko wtedy, gdy z okoliczności wynika, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne.
Sąd orzeka o ustaleniu ojcostwa wyrokiem.
Skutki sądowego ustalenia ojcostwa.
Skutkiem sądowego ustalenia ojcostwa jest oczywiście "zaistnienie" władzy rodzicielskiej ojca w stosunku do dziecka, które nie jest jeszcze pełnoletnie. Sąd rozstrzygnie także o nazwisku dziecka, w stosunku do którego ojcostwo zostało ustalone.
W wyniku sądowego ustalenia ojcostwa powstaje również obowiązek alimentacyjny ojca wobec dziecka. Warto podkreślić, że obowiązek ten powstaje z mocą wsteczną od chwili urodzenia się dziecka! W pozwie kierowanym przeciwko domniemanemu ojcu o ustalenie ojcostwa można zawrzeć wniosek o zasądzenie alimentów.
Pozew o ustalenie ojcostwa - wzór.
Sprawy o ustalenie ojcostwa rozpoznawane są w pierwszej instancji przez sądy rejonowe. Pozew w sprawie o ustalenie ojcostwa jest wolny od opłat. W pozwie należy wskazać dowody pozwalające na ustalenie ojcostwa. Najistotniejsze żądanie pozwu powinno być sformułowane w sposób zbliżony do następującego (zakładamy, że z pozwem występuje matka):
Działając w imieniu własnym - wnoszę o ustalenie, że pozwany (dane domniemanego ojca - imię, nazwisko, data i miejsce urodzenia, PESEL, dane rodziców domniemanego ojca), jest ojcem (dane dziecka - imię, nazwisko, data i miejsce urodzenia, PESEL, nr aktu urodzenia etc.).
W dalszej części pozwu składanego, tak jak wyżej, przeciwko domniemanemu ojcu dziecka, można zawrzeć żądanie zasądzenia alimentów czy też chociażby - pozbawienia ojca władzy rodzicielskiej.
Każdy pozew musi zawierać uzasadnienie, w którym przedstawiamy "z grubsza" stan faktyczny sprawy (a także przykładowo - argumenty za pozbawieniem ojca władzy rodzicielskiej czy też - informacje o usprawiedliwionych potrzebach dziecka i możliwościach zarobkowych i majątkowych pozwanego - gdy dochodzimy alimentów...).
PS Warto zwrócić uwagę na wyłączenie wynikające z przepisu art. 1241 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego choć jest to rzadko zdarzający się przypadek...
Autor: adwokat Maciej Marczak, Kancelaria Adwokacka w Łodzi oraz Zduńskiej Woli.
Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.
Komentarze
Prześlij komentarz