Opinia o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego.

Adw. Maciej Marczak
Wpis poświęcony proceduralnym aspektom opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego. Zachęcam do zapoznania się z tekstem!
Niniejszy wpis traktuję jako naturalną kontynuację następujących tematów - wyłączenia odpowiedzialności karnej ze względu na niepoczytalność (artykuł do znalezienia tutaj: http://adwokatmarczak.pl/artykuly/wylaczenie-odpowiedzialnosci-karnej-niepoczytalnosc-poczytalnosc-ograniczona/) oraz opinii biegłego jako dowodu w sprawie karnej (tekst do znalezienia tutaj: http://adwokatmarczak.pl/artykuly/dowod-z-opinii-bieglego-w-postepowaniu-karnym/). Polecam zwłaszcza ostatni ze wskazanych artykułów, zapoznanie się z nim ułatwi zrozumienie niniejszego wpisu. Wpis dotyczy przepisów Kodeksu postępowania karnego - art. 202 i 203 k.p.k.
Opinia biegłych o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego jest jednym z częściej spotykanych rodzajów opinii w sprawach karnych. Powołanie biegłych do oceny stanu zdrowia psychicznego oskarżonego winno mieć miejsce w sytuacji, gdy zachodzą uzasadnione wątpliwości co do poczytalności oskarżonego, przy czym badaniu podlegają tutaj zawsze dwa aspekty: zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim zachowaniem przez oskarżonego w chwili czynu oraz aktualny stan zdrowia psychicznego oskarżonego, ze szczególnym uwzględnieniem jego zdolności do prowadzenia samodzielnej i rozsądnej obrony oraz ewentualnego stosowania wobec niego środków zabezpieczających.
Celem sporządzenia opinii powołuje się co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów. Postanowienie o powołaniu biegłych wydawane jest przez sąd, a w postępowaniu przygotowawczym przez prokuratora. Należy zwrócić uwagę, iż biegłych nie może być mniej niż dwóch, może być ich natomiast więcej, w zależności od potrzeb sprawy. Na wniosek psychiatrów do udziału w wydaniu opinii powołuje się ponadto biegłego lub biegłych innych specjalności. Najczęściej w praktyce takim "dodatkowo" powoływanym biegłym jest biegły specjalista z zakresu psychologii. Do udziału w wydaniu opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego, w zakresie zaburzeń preferencji seksualnych powołuje się natomiast biegłego lekarza seksuologa.
Biegli nie mogą pozostawać ze sobą w związku małżeńskim ani w innym stosunku, który mógłby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do ich samodzielności.
Z orzecznictwa sądowego...
Przepisu art. 202 § 1 k.p.k. nie można rozumieć w ten sposób, że w każdej bez wyjątku sprawie należy obwinionego (oskarżonego, skazanego, ukaranego) poddać badaniom psychiatrycznym. Obowiązek skorzystania z tego dowodu powstaje wówczas, gdy w sprawie wystąpiły uzasadnione wątpliwości co do poczytalności takiej osoby. Wątpliwości te winny być jednak przynajmniej uprawdopodobnione, muszą zatem mieć oparcie w konkretnych okolicznościach ustalonych w sprawie i wynikać z nich w sposób obiektywny. Nie mogą one wynikać jedynie z subiektywnego przekonania oskarżonego (obwinionego) lub jego obrońcy, lecz muszą być powzięte przez organ procesowy, w tym przypadku przez sąd.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2016 roku, sygn. akt: SDI 68/15.

Obserwacja w zakładzie leczniczym.
Większość opinii dotyczących stanu zdrowia psychicznego oskarżonego wydawana jest na podstawie jednorazowego badania. Zdarzyć się jednak może, iż takie jednorazowe badanie nie będzie wystarczające dla sporządzenia wymaganej opinii. W razie zgłoszenia przez biegłych takiej konieczności, badanie stanu zdrowia psychicznego oskarżonego może być połączone z obserwacją w zakładzie leczniczym. Występują tutaj jednak dodatkowe warunki - zebrane w sprawie dowody muszą wskazywać na duże prawdopodobieństwo popełnienia przez oskarżonego przestępstwa, odpowiednio stosuje się również przepis art. 249 § 2 k.p.k., chyba że oskarżony wnosi o poddanie go obserwacji.
O obserwacji zawsze orzeka sąd, w postępowaniu przygotowawczym - na wniosek prokuratora. Sąd określa miejsce i czas obserwacji.
Obserwacja w zakładzie leczniczym nie powinna trwać dłużej niż 4 tygodnie ale na wniosek zakładu sąd może przedłużyć ten termin na czas określony, niezbędny do zakończenia obserwacji. Jednakże łączny czas trwania obserwacji w danej sprawie nie może przekroczyć 8 tygodni. O zakończeniu obserwacji biegli niezwłocznie zawiadamiają sąd.
Na postanowienia w przedmiocie obserwacji oraz jej przedłużenia przysługuje zażalenie. Sąd rozpoznaje zażalenie niezwłocznie.
Z orzecznictwa sądowego...
Stosownie do dyspozycji art. 203 § 2 k.p.k. w zw. z art. 249 § 3 k.p.k., Sąd przed podjęciem decyzji w przedmiocie przeprowadzenia badań psychiatryczno - sądowych połączonych z obserwacją w zakładzie leczniczym musi obligatoryjnie przesłuchać oskarżonego, przy czym wyjątek od tego obowiązku stanowi sytuacja, gdy oskarżony ukrywa się lub jest nieobecny w kraju. Na obligatoryjny charakter obowiązku przesłuchania oskarżonego przed podjęciem decyzji w omawianej kwestii wskazuje się zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 maja 2016 roku, sygn. akt: II AKz 141/16.
Autor: adwokat Maciej Marczak, Kancelaria Adwokacka w Łodzi oraz w Zduńskiej Woli.
Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

"Sprzeciw, Wysoki Sądzie!" czyli jak to jest ze sprzeciwem w prawie polskim...

Pszczoła a... Kodeks cywilny.

Recydywa i multirecydywa.