Podział majątku małżonków - rozliczenie wydatków i nakładów.


We wpisie o tym czym są wydatki i nakłady oraz kiedy i na jakich warunkach małżonkowie (byli małżonkowie...) mogą je rozliczyć. Mam nadzieję, że tekst okaże się dla Państwa przydatny!

Czym są wydatki i nakłady?

Wydatki i nakłady - pod tym pojęciem kryją się wszelkie przysporzenia na rzecz jednej masy majątkowej, dokonane z uszczerbkiem dla innej masy majątkowej. Podstawa przysporzenia nie ma znaczenia - może być to czynność prawna, czynność faktyczna, jakiekolwiek inne zdarzenie. W Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym czy też w Kodeksie cywilnym nie znajdziemy nawet przykładowej listy nakładów i wydatków. Pojęcia te powinny być rozumiane szeroko. Nakładem będą więc przykładowo - przeznaczone na budowę domu środki pieniężne, materiały budowlane ale również - wartość osobistych świadczeń małżonka przy budowie.

Jakie wydatki i nakłady podlegają rozliczeniu?

Możemy mówić o trzech typowych (i chyba wyłącznie możliwych...) sytuacjach:
- rozliczeniu wydatków i nakładów z majątku wspólnego małżonków na majątek osobisty jednego z nich;
- rozliczeniu wydatków i nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek wspólny małżonków;
- rozliczeniu wydatków i nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego z małżonków.
Dwa pierwsze przypadki uregulowane zostały w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (przepisy art. 45 § 1 - 3 Kodeksu...), w odniesieniu do trzeciego zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu Cywilnego.

Jak to działa - czyli o zasadach rozliczania wydatków i nakładów.

Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
Proszę zwrócić uwagę na wskazaną konstrukcję prawną! Wydatki z majątku wspólnego na majątek osobisty - winny być zwrócone - co oznacza, iż kwestia ta winna być rozpoznawana z "urzędu", niezależnie od wniosków w tym zakresie. Natomiast w odniesieniu do nakładów i wydatków z majątku osobistego małżonka na majątek wspólny - można żądać ich zwrotu, co wyraźnie wskazuje na konieczność zgłoszenia tutaj właściwego wniosku.

Przykład.
W toku postępowania Sąd, bez względu na inicjatywę uczestników postępowania, ustala wartość wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków - czyli bada i orzeka o tej kwestii z "urzędu". Natomiast w zakresie nakładów poczynionych z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek wspólny - wymagany jest wniosek uprawnionego, zgłoszony w pierwszej instancji (z nielicznymi wyjątkami), z precyzyjnie określonym żądaniem.
Kiedy?

Zwrotu nakładów i wydatków (zarówno z majątku wspólnego na osobisty jak i - z majątku osobistego na wspólny) dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny. Późniejsze domaganie się zwrotu nie jest możliwe!!!
Nawiasem wskażę tylko, że podział majątku wspólnego małżonków może nastąpić także w czasie trwania małżeństwa (np. po spisaniu intercyzy i przyjęciu, w miejsce ustawowego ustroju majątkowego - ustroju rozdzielności majątkowej)...

Uwaga!
Przedstawione powyżej regulacje stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego.
Z osobistego na osobisty...

Teraz kilka słów o ostatnim przypadku - rozliczeniu wydatków i nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego z małżonków. Obowiązek zwrotu powstaje tutaj wówczas, gdy przysporzenie przekracza zakres powinności wzajemnej pomocy małżonków i przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb założonej rodziny (czyli obowiązku alimentacyjnego między małżonkami w toku trwania małżeństwa... = coś więcej niż przeznaczenie pieniędzy na "życie").

Przykład.
Wzniesienie domu z środków należących do naszego majątku odrębnego na działce stanowiącej odrębną własność naszego małżonka - może być przykładem nakładów z majątku osobistego małżonka (czyli naszego majątku) na majątek osobisty drugiego małżonka.
Dochodzenie tego rodzaju wydatków/nakładów może być przedmiotem odrębnego procesu, może być również dokonane w toku sprawy o podział majątku wspólnego małżonków (choć tutaj pod pewnym warunkiem - w przypadku konieczności kompleksowego rozliczenia nakładów poczynionych na majątek odrębny jednego z małżonków zarówno z majątku wspólnego małżonków jak i - majątku odrębnego drugiego z małżonków). Nie ma przeszkód by z właściwym roszczeniem wystąpić w czasie trwania małżeństwa, a także - już po podziale majątku wspólnego małżonków.

Na zakończenie...

Sprawy dotyczące rozliczenia wydatków i nakładów między małżonkami, jak też i w ogóle - sprawy o podział majątku wspólnego małżonków, są sprawami wyjątkowo złożonymi - w szczególności ze względu na zawiły zazwyczaj stan faktyczny oraz konieczność prowadzenia zaawansowanego postępowania dowodowego. Stąd we wpisie zarysowałem jedynie kwestię rozliczeń wydatków i nakładów. Natomiast każda sprawa dotycząca przedstawionej kwestii wymagać będzie indywidualnego podejścia.

Adw. Maciej Marczak
Autor: adwokat Maciej Marczak, Kancelarie Adwokackie w Łodzi oraz w Zduńskiej Woli.
Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

"Sprzeciw, Wysoki Sądzie!" czyli jak to jest ze sprzeciwem w prawie polskim...

Pszczoła a... Kodeks cywilny.

Recydywa i multirecydywa.