Dział spadku.

W zasadzie normalną rzeczą jest, że spadek przypada kilku spadkobiercom. Mamy wtedy do czynienia ze wspólnością majątku spadkowego, która to wspólność regulowana jest odpowiednio stosowanymi przepisami o współwłasności w częściach ułamkowych. A co w sytuacji, gdy mamy dość takiej wspólności?

Dział spadku.

Dział spadku jest sposobem na "wyjście" ze wspólności majątku spadkowego. Można powiedzieć, że wspólność majątku spadkowego jest "stanem przejściowym", nie zaś - czymś docelowym. Dział spadku może nastąpić na mocy umowy, zawartej między wszystkimi spadkobiercami albo na mocy orzeczenia (postanowienia działowego) sądu, na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.

Jeżeli dział spadku dokonywany jest mocą umowy - może dotyczyć całości spadku ale również - może być ograniczony jedynie do części spadku. Natomiast dział sądowy powinien co do zasady obejmować cały spadek, a jedynie z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku.

Ważne!

Możliwość dokonania działu spadku nie jest ograniczona czasowo, nie ma również żadnego przepisu, który wymuszałby dokonanie działu spadku. To znaczy, że "wyjście" ze wspólności majątku spadkowego może być dokonane w każdym momencie, nawet po wielu latach od odziedziczenia spadku.

Jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość, umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Dział spadku - jak to się robi?

Dział spadku winien być przeprowadzany zgodnie z niżej przedstawionym schematem choć oczywiście - w przypadku działu spadku dokonywanego mocą umowy mamy do czynienia z dużo większą swobodą.

Dział spadku musi być poprzedzony postępowaniem w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku (http://instytucje.blogspot.com/2018/02/wniosek-o-stwierdzenie-nabycia-spadku.html), ew. uzyskaniem notarialnych poświadczeń dziedziczenia.

Dział spadku wymaga przede wszystkim ustalenia przedmiotów wchodzących w skład spadku oraz wartości tychże przedmiotów. Stan spadku ustala się na chwilę otwarcia spadku (śmierć spadkodawcy), wartość spadku - według cen z chwili dokonania podziału.

Warto wiedzieć!

Wartość przedmiotów wchodzących w skład spadku, z wyłączeniem gospodarstwa rolnego, ustala się na podstawie cen rynkowych. W postępowaniu sądowym - dla określenia tej wartości niezbędne może okazać się powołanie biegłego, chyba że uczestnicy postępowania zgadzają się co do wartości przedmiotów wchodzących w skład spadku.

Określenie składu oraz wartości spadku pozwala na określenie wartości udziałów spadkowych należnych poszczególnym spadkobiercom.

Sam podział spadku między spadkobierców może być dokonany na różne sposoby.

Przede wszystkim można fizycznie podzielić przedmioty wchodzące w skład spadku i przyznać poszczególnym spadkobiercom, stosownie do wartości ich udziałów spadkowych. Jeżeli spadku nie da się podzielić w ten sposób żeby wartość przyznanych przedmiotów odpowiadała wartości udziałów spadkowych - możliwe jest zastosowanie dopłat, które niwelować będą ewentualne nierówności.

Po drugie - możliwe jest przyznanie przedmiotów należących do spadku wyłącznie jednemu lub kilku (ale nie wszystkim) spadkobiercom z obowiązkiem dokonania spłat na rzecz pozostałych spadkobierców. To częsty sposób podziału spadku obejmującego wyłącznie nieruchomość.

Wreszcie - możliwy jest tzw. podział "cywilny", który polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale, zgodnie z wartością udziałów, uzyskanej kwoty między spadkobierców.

Warto wiedzieć!

Co prawda postępowanie o dział spadku co do zasady powodować ma "wyjście" ze wspólności, jednakże możliwe jest, na żądanie dwóch lub więcej spadkobierców, by sąd wydzielił im schedy spadkowe w całości lub w części w taki sposób, że przyzna im pewien przedmiot lub pewne przedmioty należące do spadku jako współwłasność w określonych częściach ułamkowych. Oczywiście takie rozwiązanie możliwe jest również w przypadku umownego działu spadku, mocą woli stron umowy.

Zaliczenia na schedę spadkową.

Przepisy prawa przewidują zaliczanie darowizn, zapisów windykacyjnych oraz kosztów wykształcenia i wychowania na schedę spadkową. Zaliczenia dokonywane są przy dziale spadku i mają dla niego duże znaczenie. Ze względu na skomplikowany charakter tej kwestii wyjaśnię ją precyzyjnie w oddzielnym wpisie.

Adw. Maciej Marczak

Autor: adwokat Maciej Marczak, Kancelarie Adwokackie w Łodzi oraz w Zduńskiej Woli.

Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.