Niezgodne z prawem rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia. Czego może żądać pracownik?

Prawo pracy przewiduje sytuacje, w których pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia może dojść z winy pracownika (tzw. "dyscyplinarka"; tu, zgodnie z moimi obserwacjami, takie rozwiązanie najczęściej wynika z ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych) ale również, w określonych przez przepisy przypadkach - nawet bez takiego zawinienia. Może zdarzyć się jednak, że pracodawca rozwiązując umowę o pracę bez wypowiedzenia naruszy przepisy prawa. O tym, jakie uprawnienia przysługują pracownikowi w tej sytuacji - dowiecie się Państwo z niniejszego wpisu.

Na czym może polegać naruszenie przez pracodawcę przepisów prawa o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia?

Zacznę od kwestii podstawowej - czyli wskazania sytuacji, w których mamy do czynienia z naruszeniem przez pracodawcę przepisów o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Oczywiście - będzie to tylko bardzo ogólny zarys, sam temat nadawałby się na oddzielny wpis. A więc - rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia jest niezgodne z prawem w szczególności w następujących sytuacjach:

*gdy brak jest przyczyny rozwiązania,

*gdy przyczyny rozwiązania nie wskazano w oświadczeniu pracodawcy,

*gdy umowę rozwiązano po przewidzianym przez prawo terminie,

*gdy oświadczenie pracodawcy nie zostało złożone na piśmie.

Obowiązek ewentualnego udowodnienia przed sądem istnienia przyczyny rozwiązania przez pracodawcę  umowy o pracę bez wypowiedzenia obciąża pracodawcę!

Przykład.

Pracodawca rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, podając jako przyczynę ciężkie naruszenie przez pracownika jego podstawowych obowiązków oraz  wskazując przy tym zachowanie pracownika, które tymże naruszeniem obowiązków miałoby być. W rzeczywistości jednak wskazane zachowanie pracownika nigdy nie wystąpiło. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika jest w tym przypadku niezgodne z prawem - brak jest bowiem przyczyny rozwiązania.

Czego może żądać pracownik?

A teraz czas na istotę wpisu - czego może domagać się, zwolniony niezgodnie z prawem, pracownik?

W grę wchodzą tutaj dwa uprawnienia:

*roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo

*roszczenie o odszkodowanie.

Wybór uprawnienia należy do pracownika (choć! patrz -> wyjątki, o których mowa będzie w dalszej części wpisu). O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy. Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.

Przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach...

Żądanie przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach nie zawsze zostanie przez sąd uwzględnione. Sąd pracy może nie uwzględnić takiego żądania pracownika, jeżeli ustali, że przywrócenie do pracy jest niemożliwe lub niecelowe (choć istnieją od tej zasady wyjątki). Oczywiście w takiej sytuacji pracownik nie zostaje z niczym - sąd pracy zamiast o przywróceniu do pracy orzeka o odszkodowaniu.

Jeżeli pracownik podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje mu wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc. Pewnym kategoriom pracowników przysługuje wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy.

Warto wiedzieć!

Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie. Okresu pozostawania bez pracy, za który nie przyznano wynagrodzenia, nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu, pociągającą za sobą utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia.

W pewnych przypadkach pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie:

*w przypadku umowy o pracę na czas określony - jeżeli upłynął już termin, do którego umowa miała trwać, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu;

*w przypadku rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia w okresie wypowiedzenia (tutaj - pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas do upływu okresu wypowiedzenia) .

... i odszkodowanie.

Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia. Pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie.

Na zakończenie.

Warto wiedzieć, że strony mogą w drodze ugody zmienić sposób rozwiązania umowy o pracę na rozwiązanie za porozumieniem stron.

Adw. Maciej Marczak

Autor: adwokat Maciej Marczak, Kancelarie Adwokackie w Łodzi oraz w Zduńskiej Woli.

Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.